Atrakcje regionu:

Interaktywne Muzeum Państwa Krzyżackiego – Muzeum oferuje aktywną formę edukacji, poprzez poznawanie przeszłości od jej wielu nieznanych dotąd stron wykorzystując do tego nowoczesne techniki. Na multimedialnych ekranach dotykowych i projekcjach (w tym realizowanych w technice 3D oraz tzw. rzeczywistości rozszerzonej!) prześledzimy dzieje zakonów rycerskich, głównie krzyżackiego od Ziemi Świętej po czasy współczesne, makiety zamków, animacje bitew i machin oblężniczych, technikę i strategię wojen, uzbrojenie ale i tajniki kuchni zamkowej, rzemiosł, życia codziennego mieszkańców zamków i miast. Wszystko w kontekście oryginalnych zabytków z dziejów Działdowszczyzny i terenów Państwa Krzyżackiego (w tym depozytów z Muzeum w Malborku, Olsztynie, Elblągu, Brodnicy i in.).

Muzeum Bitwy pod Grunwaldem w Stębarku – Muzeum eksponuje m.in. stałą wystawę „Wielka Wojna z Zakonem Krzyżackim 1409-1411 r.”, której podstawową częścią są mapy, plany, rysunki, fotografie oraz duża ilość oryginalnych egzemplarzy a także kopii broni i uzbrojenia średniowiecznego. W części archeologicznej prezentowane są zabytki odkryte na Polach Grunwaldu: groty bełtów kusz, groty strzał łuków, fragmenty mieczy, ostrogi i unikalne w polskich zbiorach muzealnych fragmenty rękawicy pancernej. Ponadto, w Muzeum, eksponowana jest wystawa „Grunwald – 600 lat chwały” ukazująca kopie dokumentów, mapy i plany dotyczące najważniejszych wydarzeń związanych z Zakonem Krzyżackim i Królestwem Polskim. Corocznie przygotowywane są też wystawy czasowe o zróżnicowanej tematyce. W Muzeum eksponowane są także kopie chorągwi polskich, litewskich oraz krzyżackich odtworzone na podstawie źródeł ikonograficznych. Wystawy uzupełnia kolekcja średniowiecznego uzbrojenia. Co roku, w rocznicę Bitwy pod Grunwaldem, odbywa się wielka inscenizacja historyczna z udziałem rycerstwa i kilkudziesięciu tysięcy widzów.

Muzeum Ziemi Nidzickiej – z ekspozycją etnograficzno-historyczną mieszczącą się w XIV-wiecznym zamku krzyżackim. Ponadto w Nidzicy możemy zwiedzić: Klasztorek – gotycką budowlę o charakterze obronnym z końca XIV wieku oraz Kościół Ewangielicko-Augsburski Św. Krzyża zbudowany w stylu neogotyckim w połowie XIX wieku.

Zamek w Nidzicy – bardzo dobrze zachowana krzyżacka warownia stoi na wzgórzu na wschód od centrum Nidzicy na lewym brzegu Nidy. Obiekt nie był powiązany z ufortyfikowanym miastem, otaczały go moczary i bagna. Całość zbudowano z cegieł na kamiennej podmurówce, na planie prostokąta o wymiarach 50×34 m. Mury częściowo zdobione są cegłą zendrówką. Wjazd prowadzi przez przedzamcze z bramą, dwoma budynkami i basteją.

Zamek w Reszlu – zamek reszelski położony jest nad brzegiem rzeki Sajny, w południowo-wschodniej części miasta. Powstał w latach 1350-1401. Był wielokrotnie oblegany i kilkakrotnie zdobywany przez wojska polskie i krzyżackie. W XIX wieku zamek zaadaptowano na więzienie i dopiero po II wojnie światowej postanowiono gruntownie go odrestaurować. Obecnie na zamku mieści się m.in. oddział Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie, hotel i restauracja.

Zamek biskupi w Lidzbarku Warmińskim – zamek z XIV wieku znajdujący się w Lidzbarku Warmińskim, należący do najcenniejszych zabytków architektury gotyckiej w Polsce. Od 2018 pomnik historii. Zamek budowano w latach 1350-1401. Prace budowlane rozpoczęto w rok po przeniesieniu z Ornety (niem. Wormditt) do Lidzbarka Warmińskiego (niem. Heilsberg) siedziby biskupów warmińskich. Rozpoczęta budowa zamku w jego pierwotnym kształcie realizowana była przez biskupów, od Hermana z Pragi do Henryka Sorboma. Budynek wzniesiono na planie czworoboku o wymiarach 48,5×48,5 m. W czasie kadencji biskupa Sorboma dziedziniec zamku otoczony został dwukondygnacyjnymi krużgankami.

Kanał Elbląski – żeglowna droga wodna na terenie województwa warmińsko-mazurskiego. W plebiscycie „Rzeczpospolitej” został uznany za jeden z siedmiu cudów Polski. Osobliwością na skalę europejską jest zespół 5 pochylni, po których przetacza się statki na specjalnych platformach ustawionych na szynach.

Mikrodestylarnia w Jabłonce – znajduje się w malowniczej wsi Jabłonka położonej nad Jeziorem Omulew, nieopodal historycznego miasta Nidzica. Jedyna w Polsce rodzinna destylarnia Z. Kozuba i Synowie to jedyna w swoim rodzaju manufaktura, w której w oryginalnych miedzianych kotłach powstają trunki szlachetne, takie jak destylaty owocowe, starka czy pierwsza polska whisky. W 2013 roku właściciele postanowili udostępnić destylarnię wraz ze składem beczek oraz specjalnym pawilonem pokazowym.

Muzeum Budownictwa Ludowego – Park Etnograficzny w Olsztynku, muzeum na wolnym powietrzu, zwane potocznie skansenem. Położony na skraju miasta skansen jest wiernym odzwierciedleniem typowego pejzażu regionu i zajmuje powierzchnię około 100 ha. Znajduje się tam 68 obiektów architektonicznych pochodzących z Warmii, Mazur, Powiśla i tzw. Pruskiej Litwy, a także ekspozycja rzadkich gatunków zwierząt gospodarskich polskiego pochodzenia.

Park Dzikich Zwierząt w Kadzidłowie – zajmuje obszar ok. 100 ha na terenie Puszczy Piskiej. Zobaczyć tam można m.in. tarpany, daniele, wilki, łosie, jelenie. A we wsi Kadzidłowo miłośnicy mazurskiego budownictwa, kultury i tradycji mogą obejrzeć Park Kulturowy, gdzie „drugą młodość” przeżywają mazurskie chałupy z XVIII i XIX wieku.

Rezerwat przyrody Koniuszanka II – krajobrazowy rezerwat przyrody położony w gminie Nidzica, na styku dwóch krain fizjograficznych: Pojezierza Mazurskiego oraz Sandru Mazursko-Kurpiowskiego. Obejmuje obszar 64,06 ha. Celem ochrony jest zachowanie i ochrona walorów krajobrazowych przełomowego odcinka doliny rzeki Koniuszanki. W skład drzewostanu rezerwatu wchodzą: dąb szypułkowy, grab pospolity, brzoza brodawkowata, świerk pospolity, sosna zwyczajna. Do ciekawszych gatunków występujących tu zwierząt należy kruk, orzechówka, dzięcioł czarny, bóbr. Przez teren rezerwatu częściowo przebiega wykonana w 1996 roku ścieżka edukacyjna mająca charakter zamkniętej pętli o długości ok. 2,5 km, jej początek znajduje się w pobliżu ośrodka wypoczynkowego „Gawra”.

Rezerwat „Źródła Rzeki Łyny” im. Prof. R. Kobendzy – celem założenia rezerwatu było zachowanie obszaru źródliskowego Łyny oraz ochrona wstecznej erozji źródliskowej. Teren rezerwatu to głównie lasy mieszane. Rezerwat to rozległa dolina z licznymi bocznymi wąwozami i dolinkami o stromych zboczach. Z tych właśnie zboczy, ze znajdujących się tam źródeł wysiękowych, wypływają dziesiątki strumyków, dających początek Łynie – największej rzece województwa warmińsko-mazurskiego. Spada ona tu kaskadami do leżącego niżej wąwozu, wciętemu na głębokość ok. 60 metrów w podłoże. W drzewostanie znajdują się dąb szypułkowy, klon zwyczajny, grab zwyczajny, brzoza brodawkowata, osika, sosna zwyczajna i świerk pospolity.

Rezerwat jałowców w pobliżu Lipowca – rośnie tam grupa pomnikowych jałowców. Wśród nich obejrzeć można najstarszy i największy jałowiec Polski. Jego wysokość wynosi 13,7 m, a obwód 205 cm.

Rezerwat Sołtysek – utworzono w celu ochrony modrzewicy północnej (Chamaedaphne calyculata), krzewu o wysokości do 1 m. Gatunek ten będący wielką rzadkością w naszym kraju (pięć znanych stanowisk) pochodzi z dalekiej tundry i osiąga w Polsce swój południowy kres występowania. Obok modrzewicy północnej do licznej grupy osobliwości florystycznych należy tu brzoza niska (Betula humilis), skalnica torfowiskowa (Saxifraga hirculus), rosiczka okrągłolistna i długolistna (Drosera rotundifolia i Drosera anglica) oraz pływacz drobny i średni (Utricularia minor i Utricularia intermedia). Cztery ostatnie gatunki zaliczane są do roślin owadożernych.

Spływ Krutynią – Krutynia to szlak uznany za jeden z najpiękniejszych szlaków nizinnych Europy. Przebiega przez Puszczę Piską, a od j. Mokrego także przez Mazurski Park Krajobrazowy. Długość szlaku Krutynią wynosi 102 km. Najkrótsza trasa jednodniowego spływu to odcinek Krutyń-Ukta. Kajaki dają możliwość bezpośredniego kontaktu z przyrodą, podglądania rzadkich gatunków ptaków, żerujących bobrów, norek. W okolicy Ukty możemy zwiedzić Klasztor Filiponów w Wojnowie, Park Dzikich Zwierząt w Kadzidłowie czy leśniczówkę Pranie gdzie tworzył poeta Ildefons Gałczyński.

Galindia – Mazurski Eden – Na półwyspie u ujścia rzeki Krutyń do jeziora Bełdany od 10 lat rekonstruuje się osadę plemienia Galindów, gdzie odtwarza się ich codzienne życie, różne zwyczaje i rytuały.

Wilczy Szaniec – siedzibę Hitlera w Gierłoży. W samym sercu Mazur znajdują się porośnięte lasem ruiny kwatery głównej Adolfa Hitlera. Zamaskowane miasteczko w lesie – 200 budynków: schrony, baraki, 2 lotniska, elektrownie, dworzec kolejowy, itp. W 1944 r. mieszkało tam 2000 osób. 20 lipca 1944 roku dokonano tu nieudanego zamachu na Adolfa Hitlera.

Mazurolandia – to park atrakcji położony na Mazurach w Gierłoży k. Kętrzyna, łączący zabawę z poznawaniem w zabytków, kultury i historii regionu warmińsko-mazurskiego. To jedyne miejsce, w którym znajdują się miniatury najpiękniejszych budowli Warmii i Mazur, Park Militariów, grodzisko rycerskie, Park Zabaw oraz moc innych, największych atrakcji na Mazurach.

Lotnisko Olsztyn – położone w sercu regionu lotnisko to nowoczesny, międzynarodowy port z pełną infrastrukturą przygotowaną do obsługi samolotów pasażerskich poruszających się zarówno w trybie rejsowym i czarterowym. Potencjał portu w zakresie rocznej obsługi pasażerów sięgać będzie 500 000 osób.

Park wodny Tropikana – zapewniający atrakcje wodne i wypoczynkowe dla każdego, baseny dla dzieci i dorosłych, rzeka i hydromasaże, jacuzzi, sauny parowe i suche, jaskinia śnieżno-lodowa, solna i tężnie solankowe; zjeżdżalnie „cebula” i 3-torowa piaskownica i deszczownica oraz siłownia.

Miasteczko Westernowe Mrongoville – to atrakcje rodem z dzikiego zachodu, strzelnica, mechaniczny byk rodeo, pojazdy buugy, przejażdzki konne, zabawy kowbojskie i mini zoo.

Stadnina koni w miejscowości Grom – zaprasza na przygodę w siodle, piękne konie są codziennie Zapewnia również zdrową i pyszną kuchnię.

Park linowy w Pasymiu – aktywny wypoczynek oraz wyśmienita i bezpieczna zabawa z adrenaliną i dreszczykiem emocji, nad brzegiem jeziora Kalwa, wśród jedynych w swoim rodzaju mazurskich lasów.

Leśny park linowy w Olsztynie – znajduje się w Lesie Miejskim tuż przy Stadionie Leśnym. Unikalne położenie, wspaniały mikroklimat i ponad 100-letni las przyciąga wielu mieszkańców miasta i turystów. Park graniczy z najstarszym stadionem lekkoatletycznym jednym z nielicznych w Polsce położonym w lesie, założonym w 1920r. Na obiekcie dwukrotnie padł rekord świata.

Park linowy Hardcore w Olsztynie – to różnorodne trasy, od bardzo wysokich po zaprojektowane specjalnie z myślą o sześcio-ośmiolatkach. Znajdą się tu także szybkie tyrolki, najdłuższe w Europie przeprawy nad rzeką i skok wahadłowy.

Park Przygody Nowa Makumba – przeznaczony dla dzieci, rodzin oraz wszystkich tych, którzy są spragnieni pozytywnych emocji, dawki adrenaliny, wspaniałej zabawy, ekstremalnych sportów i niestandardowych sposobów na aktywne spędzanie czasu.

Muzeum Gałczyńskiego – Leśniczówka Pranie – przed wojną Seehorst, powstała około 1880 r. i była leśnictwem wsi Krzyże. Polska nazwa “Pranie” wzięła się od łąki nad którą leży leśniczówka, a która jak mówili Mazurzy “prała” czyli osnuwała się mgłą, dymiła. Położona w Puszczy Piskiej tuż nad jeziorem Nidzkim. Przeszła do historii dzięki pobytom w niej wybitnego polskiego poety Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, który po raz pierwszy przybył do Prania w lipcu 1950 r.. Przyjeżdżał z Warszawy przez kolejne trzy lata, jako gość ówczesnego leśniczego Stanisława Popowskiego. W 1952 r. wraz z żoną Natalią snuł plany zamieszkania na stałe w okolicy jeziora Nidzkiego, które zniweczyła nagła śmierć poety w grudniu 1953 r.. W 1980 r. w Praniu utworzono Muzeum Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego.

Twierdza Boyen – twierdza o kształcie gwiazdy, stanowiąca ważny obiekt strategiczny, blokujący. Położona w zachodniej części Giżycka, na wąskim przesmyku pomiędzy dwoma dużymi jeziorami mazurskimi – Kisajno (południowa część kompleksu Mamr) i Niegocin. Zbudowana w latach 1844–1856 z rozkazu króla Fryderyka Wilhelma IV, została przygotowana dla załogi liczącej około 3000 żołnierzy. Wzniesiona została na obszarze Prus Wschodnich liczącym ok. 100 ha i stanowiła główne ogniwo w łańcuchu umocnień zamykających od wschodu dostęp na teren państwa pruskiego. Do twierdzy prowadzą dwie drogi od strony Giżycka i Kętrzyna oraz cztery bramy wjazdowe.

Most obrotowy w Giżycku – most obrotowy nad Kanałem Łuczańskim w Giżycku z 2. połowy XIX wieku w Giżycku w powiecie giżyckim, wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa warmińsko-mazurskiego. Jest to jeden z trzech mostów drogowych przez Kanał Łuczański w mieście. Jest przeznaczony dla pojazdów o masie całkowitej do 2,5 ton. Most stanowi interesujący zabytek techniki, i ze względu na typ konstrukcji jest unikatowy w skali kraju i jeden z kilku mostów tego typu w Europie. W sezonie letnim jest jedną z atrakcji turystycznych Giżycka, przyciągającą duże rzesze turystów chcących obejrzeć moment otwierania/zamykania mostu.

Muzeum Sprzętu Wojskowego – na zbiory muzeum składają się pojazdy wojskowe oraz cywilne, a właścicielem kolekcji jest Sławomir Trzeciakiewicz. Cześć pojazdów służyła w mrągowskim 9. Ośrodku Szkolenia Specjalistów Łączności. Placówka została otwarta w 2011 roku. W ramach kolekcji prezentowane są różne pojazdy wojskowe. Muzeum ma siedzibę w Mrągowie.

Pałac w Nakomiadach (Pałac rodu von Hoverbeck, Pałac rodu von Redecker) – zespół pałacowy wraz z zespołem parkowym i licznymi zabudowaniami gospodarczymi znajdujący się we wsi Nakomiady (niem. Eichmedien) w gminie Kętrzyn w województwie warmińsko-mazurskim. Pierwszy pałac Hoverbeckovie wznieśli w latach 1664–1680 w stylu barokowym, w 1705 rozpoczęto jego przebudowę i nadano dzisiejszy wygląd, w 1789 pałac i majątek przejął ród von Rodecker.

Konsulat Świętego Mikołaja – wybierz się do Kętrzyna w podróż do cudownej krainy, gdzie magia świąt Bożego Narodzenia trwa cały rok. Zobacz jak powstają słynne na cały świat ozdoby choinkowe i wielkanocne oraz poznaj proces produkcyjny Twojej ulubionej bombki z czasów dzieciństwa. Tu tradycja łączy się ze sztuką, precyzja z fantazją, przekonaj się, że Święta mogą trwać przez cały rok.

Leśne Arboretum Warmii i Mazur w Kudypach im. Polskiego Towarzystwa Leśnego – Arboretum to ogród botaniczny, który kolekcjonuje rośliny drzewiaste w celu ukazania ich piękna i różnorodności, zajmuje się także prowadzeniem badań naukowych i edukacją przyrodniczą. Historia Arboretum sięga roku 1983 roku kiedy huraganowe wiatry wyłamały i wywróciły część drzew znajdujących się w drzewostanie nasiennym. Spadek poziomu wód gruntowych, powstanie naturalnych luk i szkodniki wtórne dodatkowo osłabiły drzewa, przez co las przestał pełnić funkcje drzewostanu wyłączonego.

Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego – w muzeum gromadzone są zbiory związane przede wszystkim z historią miasta i regionu. Dużą ich część stanowią eksponaty z dziedziny sztuki, rzemiosła artystycznego, historii oraz archiwalia zabezpieczone w pierwszych latach powojennych przez założycielkę Muzeum Z.Licharewą. Dzięki temu zabytki o dużej nieraz wartości historycznej zostały ocalone od zniszczenia i rozproszenia. .Były to m.in. przedmioty pochodzące z wyposażenia okolicznych pałaców i dworów, zniszczonych i rozszabrowanych kościołów, archiwum magistratu,szczątki kolekcji Heimatmuseum Rastenburg i Prussia Museum z Królewca.

Muzeum Mazurskie w Owczarni – możemy zobaczyć między innymi sprzęty codziennego użytku i narzędzia, jakich niegdyś używali Mazurzy. Największą atrakcją jest zachowana czarna kuchnia, w której gotowano na ogniu otwartym. Muzeum w Owczarni to mazurski dom pełen mebli, obrazów, tkanin, naczyń i sprzętów gospodarstwa domowego. Zbiory się mieszczą w tzw. czworaku, zbudowanym w poł. XIX w. Jest to część zabudowy majątku ziemskiego położonego nad malowniczą doliną rzeki Guber. W sumie w Muzeum zgromadzono około 1000 eksponatów.

Więcej o jeziorze Leleskim:

Jezioro Leleskie w rankingu: Najczystsze jeziora Warmii i Mazur znalazło się na 2 miejscu.

Powierzchnia: 423,5 ha,
długość maksymalna: 4 km,
szerokość maksymalna: 1,4 km,
głębokość: 50 m, śr. 12 m,
klasa czystości: I (pierwsza),
dno: piaszczyste, bardzo urozmaicone z licznymi górkami i głęboczkami. W płytszych partiach porośnięte roślinnością zanurzoną. W zatokach występują nymfeidy – grążel żółty, grzybienie białe i żabiściek pływający. Pojawia się także osoka aloesowata,
ryby: sielawa, leszcz, płoć, okoń, szczupak, węgorz,

Zbiornik znajduje się na wysokości 138,8 m n.p.m, a na nim  8 wysp o powierzchni około 5,5 ha. Jezioro Leleskie objęte jest strefą ciszy.

Historia:
Nazwa miejscowości pochodzi od jeziora Leleski (dawna staropruska nazwa, pojawiająca się w dokumentach z około 1394 roku – Leylisken), nad którym jest położona. Wieś lokowana na prawie chełmińskim przez komtura ostródzkiego Kuno von Liebenstein dnia 21 marca 1381 roku. Nadał on wtedy Nasikowi (Nassike) 40 włók na założenie wsi czynszowej. Z nadania Nasik, jako sołtys, otrzymał 4 włóki dla siebie oraz zwolnienie na 12 lat od wszelkich danin, z wyjątkiem dziesięciny na rzecz kościoła w Henrykowie (Heinrichswalde). W późniejszych latach osada przekształcona w wieś ziemiańską.

Legenda o jeziorze Leleskim:
Legenda po raz pierwszy wspomniana przez Simona Guanu, na początku XVI stulecia. Z jeziorem Leleskim powiązał ją Caspar Henneberger.
Podanie mówi o chciwym namiestniku zarządzającym w imieniu Fryderyka Saskiego ziemiami w okolicy jeziora Leleskiego. Zabronił on rybakom, posiadającym prawo łowienia ryb w pańskich jeziorach na potrzeby swojego stołu, korzystania z niego. Po ukaraniu rybaków niepodporządkowujących się zakazowi okazało się, że w sieci namiestnika nie wpadła żadna ryba. Podejrzewając czary uciekał się do pomocy kata, który próbował wydobyć zeznania od okolicznych kobiet, nurka, mającego sprawdzić czy w jeziorze są ryby i czarownicy, która miała czary odczynić, jednak nic to nie pomogło. Ostateczna kara spotkała go na polowaniu – niedźwiedź spłoszył jego konia, który poniósł wprost w wody jeziora, gdzie utonął wraz z jeźdźcem. Nazajutrz przekonano się, że ryby w jeziorze także posnęły i pływają po powierzchni wody. Tego roku w jeziorze nie było ani jednej ryby, potem jednak, tak jak dawniej, zjawiła się ich obfitość.
(Max Toeppen: Wierzenia mazurskie. Dąbrówno: 2008, s. 139).

Miasta i ich atrakcje:

Pasym – początki dzisiejszego miasta sięgają VI – VIII w., w 1386 r. uzyskał prawa miejskie, pozwoliło to na rozwój i stanie się ważnym ośrodkiem handlowo – rzemieślniczym. Istniał tu browar, młyn i gorzelnia oraz wiele warsztatów rzemieślniczych, a samo miasto słyneło z wyrobów sukienniczych i uprawy buraka cukrowego.
Kiedy Krzyżacy odbierali w 1379 r. należącą do biskupów warmińskich wieś Henrykowo, nie przypuszczali że zapoczątkowują powstanie Pasymia – najstarszego miasta w powiecie szczycieńskim, a nawet na całych Mazurach. 4 sierpnia 1386 r. tej osadzie kościelnej nadano nie tylko prawa miejskie ale i nową nazwę Bassenheim. O bogatej historii miasta świadczy wiele zabytków. I chociaż nie ocalała żadna z 3 bram miejskich, to jednak zachowały się fragmenty murów miejskich. Jest prostokątny rynek z centralnie umiejscowionym ratuszem z lat 1854-55. Na miejscu dawnego zamku krzyżackiego wznosi się wybudowany w 1876 r. kościół katolicki – ciekawy przykład neogotyku. Najcenniejszym zabytkiem w Pasymiu jest jednak gotycki kościół ewangelicki zbudowany w 1391 roku.
U schyłku XVI stulecia w roku 1583 Pasym nawiedził pożar, który strawił całe miasto. Ocalało zaledwie 9 domów i zamek oraz kościół ewangelicki. Powoli miasto się odbudowywało. W roku 1615 miasto było na tyle bogate, że odkupiło zamek krzyżacki wraz z grodem i zburzyło go, przekazując cegły zamkowe na budowę ratusza. Dzisiejszy Pasym obudził z senności popularny serial telewizyjny.
Warto zobaczyć:
• neogotycki ratusz – zbudowany w latach 1854 – 1855 ratusz, powstały na miejscu wcześniejszego, spalonego w 1583 roku. Ratusz wzorowany jest na wyglądzie zamku w Babelsbergu,
• zespół młyński, w skład którego wchodzi młynarzówka z 1903 roku oraz rozbudowany w 1921 roku młyn ze spichlerzem,
• ulokowaną w parku miejskim wieżę ciśnień z 1910 – 1911 roku,
• kościół ewangelicko-augsburski z 1350 r.,
• organy z kościoła ewangelicko-augsburskiego.
• coroczne Pasymskie Koncerty Muzyki Organowej i Kameralnej,
• stary cmentarz ewangelicki,
• kościół katolicki z 1873 r.

Szczytno – miasto powiatowe położone malowniczo nad dwoma jeziorami: Domowym Dużym i Domowym Małym. Liczy około 27.000 mieszkańców. Piękno miasta podkreślają liczne zabytki:
• Ruiny zamku krzyżackiego z ok. 1370 r. wzniesione w miejscu wcześniejszej strażnicy z 1266 r. W okresie średniowiecza zamek był siedzibą komtura, a od 1525 r.
(po sekularyzacji Prus) siedzibą starostwa.
• Barokowy kościół ewangelicko-augsburski z 1718 r.
• Neogotycki kościół p.w. WNMP z lat 1897-99 konsekrowany w 1903 r.
• Kościół Chrześcijan Baptystów z 1903 r.
• Chata mazurska z XIX wieku.
• Budynki Wyższej Szkoły Policji z 1886 r.
• Muzeum Mazurskie powstałe w 1925 r. Jest to muzeum regionalne, którego zbiory obejmują 4263 pozycje działów: archeologii, artystyczno-historycznego, etnografii, numizmatów i przyrody. Do najcenniejszych należą zbiory etnograficzne, dokumentujące kulturę materialną Mazurów.

Olsztyn – stolica woj. warmińsko-mazurskiego, główny ośrodek administracyjny, gospodarczy, edukacyjny i kulturowy regionu. Liczy ok. 175.000 mieszkańców.
Godne polecenia atrakcje:
• Zamek Kapituły Warmińskiej, usytuowany w zakolu rzeki Łyny, wznoszono od ok. 1348 roku. Obecnie siedziba Muzeum Warmii i Mazur. Ciekawostką na olsztyńskim zamku jest tablica astronomiczna – jedyny na całym świecie zachowany instrument astronomiczny wykonany i używany przez Mikołaja Kopernika.
• Wysoka Brama – Brama Górna. Jedyna zachowana brama w średniowiecznych murach obronnych Olsztyna. Osłaniała miasto od strony północnej. W XIX wieku była więzieniem.
• Bazylika Archikatedralna p.w. Św. Jakuba Starego – gotycki, halowy kościół. Główna świątynia rezydującego w Olsztynie arcybiskupa warmińskiego. Podniesiona do godności bazyliki mniejszej w 2004 r.
• Stary Ratusz – trzy skrzydłowy budynek dawnego olsztyńskiego ratusza z zachowanym skrzydłem południowym. Obecnie siedziba Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej.
• Nowy Ratusz – drugi w historii Olsztyna ratusz, wzniesiony na początku XX w.
Obecnie siedziba Prezydenta i Urzędu Miasta Olsztyna.
• Planetarium Astronomiczne – zostało otwarte w 1973 roku, w pięćsetną rocznicę urodzin Mikołaja Kopernika. Kopuła planetarium ma średnicę 15 m., zaś na widowni znajduje się 200 miejsc.
• Obserwatorium Astronomiczne – znajduje się w zabytkowej wieży ciśnień, zbudowanej w 1897 r., na najwyższym wzgórzu Olsztyna. W obserwatorium prowadzone są pokazy nieba, zaś z tarasu można obejrzeć panoramę miasta.
• Most zakochanych – przyjmij kłódkę na znak miłości – takie słowa często słychać na zamkowym moście w Olsztynie.